Қазақ тiлi
1. «Қария» сөзінің синонимін анықтаңыз. A) Бау. B) Босаға. C) Шал. D) Алма. E) Жылқы. 2. Жуан, ашық және езулік дауысты дыбыстары бар сөздікөрсетіңізA) Филология. B) Әйгілі.C) Ғалым. D) Көрнекті.E) Балалар. 3. Қатаң дауыссыз дыбыстардан басталатын сөз қатарынбелгілеңіз. A) Қызық, көрікті, перде. B) Айна, ала, ара. C) Зиян, көктем, өрік. D) Сән, әріп, әркім. E) Тақта, ару, көп. 4. Адамдарға, мамандық атауларына қойылатын сұрақтардыанықтаңыз. A) Не? Нелер? B) Неше? Нешінші?C) Кім? Кімдер? D) Қай? Қандай? E) Қашан? Қайда? 5. Сөйлемдегі бастауыштың сұрағын көрсетіңіз. ОларғаБурабайдың табиғаты өте ұнады. A) Кімдер? B) Нешеуі?C) Кім? D) Не? E) Несі? 6. Елбасының «Қазақстан – 2030» жолдауы жарияланған жылдыбелгілеңіз. A) 1999. B) 1998.C) 2000.D) 1991.E) 1997. 7. Жұрнақтары бар сөздердің қатарын белгілеңіз. A) Көпшілік, мен. B) Қарлығашпын, адаммын. C) Сау, бала. D) Әкем, анам. E) Жазыс, орысша. 8. Жіктікжалғаулы туынды зат есімді анықтаңыз. A) Дәрігермін. B) Дәрігермен. C) Дәрігерді.D) Дәрігерлер. E) Дәрігерім. 9. Негізгі сын есім тізбегін көрсетіңіз. A) Қағаз, құм. B) Жүйрік, демалыс. C) Бала, кең.D) Күнделік, үтік. E) Жасыл, тар. 10. Сөйлемдегі етістіктер қай рай тұлғасында қолданылғанын белгілеңіз. Шыңғыс қарсысөз айтпайды және айтқысы да келмейді.A) Шартты, ашық рай. B) Ашық рай, қалау рай. C) Қалау, ашық рай. D) Шартты, қалау рай. E) Бұйрық, қалау рай. 11. Күшейтпелі шырай жасайтын үстеу түрін анықтаңыз. A) Себеп. B) Мезгіл. C) Күшейткіш. D) Мақсат. E) Мөлшер. 12. Шылау түрлерін анықтаңыз. A) Үстеу, септеулік, жалғаулық.B) Жалғаулық, зат есім, үстеу. C) Септік, көптік, тәуелдік. D) Септеулік, жалғаулық, демеулік. E) Есімдік, жалғаулық, демеулік. 13. Сөйлемдегі қыстырма сөзді табыңыз. Бәсе, жігершығар жұртымнан, осындай ақыл да шығушы едіA) Осындай ақыл да. B) Шығушы еді.C) Бәсе. D) Жігер шығар. E) Жұртымнан. 14. Толықтауыш қай сөз табынан екенін белгілеңіз. Айжандыкітапханаға ертіп барды. A) Үстеу. B) Зат есім. C) Сан есім. D) Одағай. E) Сын есім. 15. Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалассөйлемнің сұрақтарын көрсетіңіз. A) Қайткенде? Қайтпей? B) Қайтсе де? Қайткенмен? C) Қашаннан бері? Қашан? D) Қайтсе? Не еткенде? E) Не етпек болып? Қалай? 16. Берілген сөйлемде жетпей тұрған тыныс белгісінтабыңыз. Халық: Уақыт –алтыннан да қымбат, бағалай білейік, - деді.A) Сызықша. B) Үтір. C) Қос нүкте. D) Нүкте. E) Тырнақша. 17. Тұрақты сөз тіркесіне қойылатын сұрақтыбелгілеңіз. Өнер театрынаон саусағынан бал тамған талапкерлер барады. A) Қайтіп? B) Қалайша? C) Қалай? D) Қандай? E) Қашан? 18. Сөйлемдерден антонимдерді табыңыз. A) Биік асу мен терең жырлардың бәрі халықтың аңызына өзекболды. B) Олар ақбөкен жайлаған шет-шегі жоқ байтақ даладакөшіп-қонып жүрген. C) Жас ұрпақты терең жырлардың бірі қуантады, ал біріренжітеді.D) Қазақ жерінде көшпелі жұрт ежелден бері құдық суынішті.E) Қыраттар мен таулардың да атаулары бар. 19. Тәуелденіп септелген өздік есімдігін белгілеңіз. A) Біздер каникулға шықтық.B) Бейбіт анасының сөзін зейінмен тыңдады. C) Онсыз өмір жоқ.D) Ешкімнің ойыншығы емес. E) Өзімнің кітабым столда жатыр. 20. Демеулік шылау кездесетін лепті сөйлемді көрсетіңіз. A) Шіркін, ауылға барғанда суға түссек! B) Бәрекелді, дұрыс болған! C) Қандай тамаша, әдемі жер! D) Айтқанды тыңдамағаны-ай! E) Қап, бекер келген екенмін!
Переведите пожалуйста. дәулет би хақында ой - дерекисақан рақымжан ұлы жәйіл тектідәулет би тана ұлы шәмәмен 1778 -, 1871 - жылдары аралығында ғұмыр кешіп 93 жасында дүние салған, қазақтың айтулы атақты билерінің бірі. бұл киелі де сәуегеи, абыз би бабамыз қазақстан республикәсінің қазыргы талдықорған облысының жәркент ауданы өсек өзенінің бойында - атақты тана бидың отбасында дүниеге келген. дәулет би _ ұлыжұз суан тайпасынан шыққан әйгілі қараменде бидың шөбересі, сады батырдың немересі болып келеді. ол тана бидың екінші ұлы. шежіреде тана биден – төбет, дәулет, қалқаман деп үш ұл туады. дәулет әкесі тана бидың 20 жасында дүниеге келген деп межеленді. себебі, жазба деректерге сүйене отырып тана биды 1758 - жылы дүниеге келген деп тұрақтандырған едік. мұндағы дерек көзі тана бидың туылған жылын шамалау үшін оның туған нағашсы әмірсәнәнің (1722 _ 1757) ғұмыр сүрген уақтымен және тананың шешесі жаңғыл сана әмірсәнә қызының туылған жылдары мен қайтыс болған жылдарын деректеи отырып жыл аралығының есебі бойынша есептеп шығарылған. қазақстан жазушсы жанат ахмади «есенкелді би» атты тарихи романының 412 - бетінде суан елінің тарихи кешірмесі туралы: «арада тағы бірнеше жыл өтті, қырғыз манабы қара балта қазақ хандығына берген уәдесін ұстаған болып, бірер жыл өткенше мал барымталау, ауыл шабу сяқты әрекеттерін тоқтатып тұрғанымен, бәлдібек ана - мына сілтәуләрмен қазақ жерін босатып бермеи отырды. аяқтап келгенде оларға қазақ хандығының баяғы екпіні басылған тәрізденіп, әтеке батыр, бәлдібектер қайта бас көтере бастаған. ең сорақысы – соңғы жазда жәркент өңіріндегі қазақтармен екі арадағы барымта, мал алысу асқындап барып, аяғында әтеке мен бәлдібек тізе қосып, енді суан елін шапқан. өнімен қоймай суанның бір зәңгідеи отбасын зорлықпен шудан ары асырып әулие ата, таласқа, қара балтаның қарамағына көшіріп әкетті. бұл, тіпті, сұмдық хабар еді. суан мірзәкелді ішінде «еділбәй ата» деп аталатын атақты кісінің баласы ырысбай батыр сол шабыста қайтыс болып, олардың бір талай туысы әулие ата жаққа әкетіледі. бұған деиін де өзге әрекеттері жеткілікті болған қырғыз бен хюа, қоқан бектерінің шектен шыққан әрекеттері жәйлі қазақ хандығы өзінің орталығы түркстәндә шұғыл хан кеңесін өткізген» деиді. міне, бұл дәулет бидың қартайған шағында баласы малдыбайдың би болып жүрген кезіндегі суан елінің қырғыз, қоқан бектерінің шапқыншылғына ұшырап шу, талас жаққа мірзәкелді әуілдәрімен бірге қараменде ауылдарының да үркіп кеткен кезі деуге болады. өйткені бұлар суан елінің ішінде туыстығы жақын бәрі бір «бес мұрат» деп аталған мұрат ұрпақтары. демек ұрпақ ата реті бойынша ырысбай мен малдыбай тұрғылас, замандас туыс болады да, дәулет бидың әулие ата жаққа үркіп кеткен мезгілі қырғыз, қоқан бектерінің, қазақ хандықтарының ыдырай бастағанынан пайдаланып, қазақ ауылдарын шауып қоқаңдаған кезіне тура келеді.дәулет бидың жас шамасы туралы тағы да мынадай бір жазба деректерді салыстырып көруімізге болады. матан сымадыловтың «сегіз би» атты кітәбінің 42 - бетінде: «дәулет би болып тұрған жылдарының бірінде найманнан шыққан атақты қара би деген бидың ауылына сәлем беру үшін кетіп бара жатады. (қара би де дәулет сяқты айтқаны айтқандай келетін әулие адам екен) жол - жөнекеи жалайыр елінің арасындағы бір даудың үстінен түседі. дау құн дауы екен, жалайыр билері алыстан келе жатқан ағайын билері дәулетке шешімін сіз айтыңыз деп қолқа салады» деп жазады.
